واکسن های مجاز و غیر مجاز در دوران بارداری و حاملگی

دوران بارداری یکی از حساس ترین و مهم ترین مراحل زندگی هر زن است. در این دوران بدن دچار تغییرات زیادی می شود و سیستم ایمنی برای سازگاری با رشد جنین کمی ضعیف تر عمل می کند. در نتیجه مادر باردار نسبت به عفونت های مختلف آسیب پذیرتر است. یکی از بهترین راه ها برای محافظت از سلامت مادر و جنین در این دوران، انجام واکسیناسیون اصولی است.

اما سؤال اصلی این است که کدام واکسن ها در دوران بارداری و حاملگی مجاز هستند و کدام واکسن ها باید تا بعد از زایمان به تعویق بیفتند؟ در این مقاله به صورت علمی و سئو شده به بررسی واکسن های مجاز و غیر مجاز در دوران بارداری می پردازیم.

خدمات زنان و زایمان در کلینیک دکتر چایچی

اهمیت واکسیناسیون در دوران بارداری و حاملگی

واکسیناسیون نقش حیاتی در پیشگیری از بیماری های عفونی دارد و در دوران بارداری علاوه بر محافظت از مادر، از جنین نیز در برابر بسیاری از بیماری ها مراقبت می کند. واکسن های مناسب می توانند از انتقال برخی ویروس ها به جنین جلوگیری کنند و حتی پس از تولد نیز با ایجاد آنتی بادی های مادری از نوزاد محافظت نمایند.

انتخاب واکسن در بارداری باید با نظر پزشک متخصص زنان و متخصص عفونی انجام شود زیرا نوع واکسن و زمان تزریق آن اهمیت زیادی در ایمنی مادر و سلامت جنین دارد.

واکسن های مجاز در دوران بارداری و حاملگی

در بارداری، تنها برخی واکسن ها مجاز هستند زیرا ایمنی آنها برای مادر و جنین اثبات شده است. در ادامه به مهم ترین واکسن های مجاز اشاره می شود:

1. واکسن آنفلوآنزا

واکسن آنفلوآنزای غیرزنده یکی از واکسن های بسیار مهم در دوران بارداری است. این واکسن در هر سه ماهه بارداری قابل تزریق است و از مادر در برابر عفونت های تنفسی خطرناک محافظت می کند. واکسن آنفلوآنزا علاوه بر کاهش احتمال بستری شدن مادر، موجب انتقال آنتی بادی به جنین و حفاظت از نوزاد در ماه های اول تولد می شود.

2. واکسن Tdap (کزاز، دیفتری و سیاه سرفه)

این واکسن یکی از واکسن های ضروری در دوران بارداری است. تزریق آن معمولاً بین هفته های 27 تا 36 بارداری انجام می شود. واکسن Tdap از مادر و نوزاد در برابر بیماری سیاه سرفه محافظت می کند که در نوزادان بسیار خطرناک است. این واکسن همچنین ایمنی لازم را برای مادر فراهم کرده و از انتقال بیماری به کودک جلوگیری می کند.

3. واکسن کووید 19

مطالعات نشان داده است که واکسن های کووید 19 نوع mRNA مانند فایزر و مدرنا برای مادران باردار ایمن هستند. تزریق این واکسن باعث کاهش احتمال عفونت شدید و بستری در بیمارستان می شود و آنتی بادی های محافظ به جنین نیز منتقل می گردد. در برخی کشورها واکسیناسیون کووید 19 برای زنان باردار به طور رسمی توصیه شده است.

4. واکسن هپاتیت B

در صورتی که مادر در معرض خطر ابتلا به هپاتیت B قرار داشته باشد، تزریق واکسن آن در دوران بارداری مجاز و مفید است. این واکسن از انتقال ویروس از مادر به نوزاد جلوگیری می کند و باعث ایمنی در برابر بیماری های کبدی می شود.

5. واکسن کزاز (در کشورهایی با شیوع بالا)

در مناطقی که هنوز خطر ابتلا به کزاز وجود دارد، تزریق واکسن کزاز برای مادران باردار ضروری است. این واکسن از بروز کزاز نوزادی پیشگیری می کند و در صورت نیاز می تواند به صورت ترکیبی با واکسن Tdap تزریق شود.

واکسن های غیر مجاز در دوران بارداری

برخی واکسن ها حاوی ویروس یا باکتری زنده ضعیف شده هستند که احتمال انتقال آنها به جنین وجود دارد. این واکسن ها در دوران بارداری ممنوع یا با احتیاط بسیار بالا تجویز می شوند. در ادامه با واکسن های غیر مجاز آشنا شوید:

1. واکسن سرخک، اوریون و سرخجه (MMR)

این واکسن یکی از واکسن های زنده ضعیف شده است و در دوران بارداری به هیچ عنوان نباید تزریق شود. خانم هایی که قصد بارداری دارند باید حداقل یک ماه قبل از بارداری واکسن MMR دریافت کنند تا از خطرات احتمالی برای جنین جلوگیری شود.

2. واکسن آبله مرغان (Varicella)

واکسن آبله مرغان نیز از نوع زنده است و تزریق آن در دوران بارداری ممنوع است. اگر زنی پیش از بارداری واکسن آبله مرغان دریافت نکرده و در معرض بیماری قرار گیرد، باید فوراً با پزشک مشورت کند تا راهکار مناسب جایگزین در نظر گرفته شود.

3. واکسن زونا (Shingles)

این واکسن که برای پیشگیری از زونا تزریق می شود از نوع زنده بوده و در دوران بارداری مجاز نیست. معمولاً پس از زایمان و پایان دوران شیردهی تزریق آن توصیه می شود.

4. واکسن تب زرد

واکسن تب زرد فقط در شرایط خاص، مثلاً سفر ضروری به مناطق با شیوع بالا، ممکن است با نظر پزشک و ارزیابی دقیق خطر و فایده تزریق شود. در حالت عادی تزریق آن در دوران بارداری ممنوع است.

5. واکسن BCG (سل)

واکسن BCG که برای پیشگیری از سل استفاده می شود از جمله واکسن های غیر مجاز در دوران بارداری است زیرا احتمال انتقال باکتری ضعیف شده به جنین وجود دارد.

نکات مهم در مورد واکسیناسیون در بارداری و حاملگی

1. همیشه قبل از تزریق هر واکسنی با پزشک متخصص زنان یا متخصص عفونی مشورت کنید.
2. واکسن های زنده باید قبل از بارداری یا پس از زایمان تزریق شوند.
3. در صورت بارداری ناخواسته بعد از تزریق واکسن زنده، باید بلافاصله پزشک را مطلع کنید اما معمولاً نیازی به ختم بارداری نیست.
4. تزریق واکسن های غیرزنده در بارداری عموماً ایمن است و فواید آن از خطرات احتمالی بیشتر است.
5. واکسن های مجاز علاوه بر محافظت از مادر، باعث افزایش ایمنی نوزاد در ماه های نخست زندگی می شوند.
6. در دوران شیردهی اغلب واکسن های غیرزنده بدون خطر قابل تزریق هستند.

زمان مناسب واکسیناسیون در بارداری و حاملگی

بهترین زمان واکسیناسیون در دوران بارداری بستگی به نوع واکسن دارد. واکسن های ضروری مانند آنفلوآنزا در هر زمان بارداری ایمن هستند اما واکسن Tdap باید در اواخر سه ماهه دوم یا اوایل سه ماهه سوم تزریق شود تا بیشترین اثر ایمنی به نوزاد منتقل شود. واکسن هایی مانند کووید 19 و هپاتیت B نیز طبق شرایط و نظر پزشک در هر مرحله قابل تزریق هستند.

با این حال، شناخت واکسن های مجاز و غیر مجاز برای پیشگیری از عوارض احتمالی ضروری است. واکسن هایی مانند آنفلوآنزا، Tdap، هپاتیت B و کووید 19 از جمله واکسن های ایمن در دوران بارداری هستند، در حالی که واکسن های زنده مانند MMR، آبله مرغان و زونا باید به بعد از زایمان موکول شوند.

رعایت توصیه های پزشکی و مشورت با پزشک متخصص زنان و زایمان قبل از هر واکسیناسیون، بهترین راه برای تضمین سلامت مادر و نوزاد است. واکسیناسیون علمی و اصولی نه تنها از بیماری های خطرناک جلوگیری می کند بلکه آغازگر یک دوران بارداری سالم و ایمن خواهد بود.

نوبت دهی متخصص زنان و زایمان در اردبیل

شماره نوبت دهی: ۰۹۱۹۷۳۶۳۵۰۰