خونریزی بعد از زایمان، که به آن لوشیا نیز گفته میشود، یکی از طبیعی ترین فرآیندهای بدن مادر پس از تولد نوزاد است. این خونریزی بخشی از روند بهبودی رحم و پاکسازی باقی‌مانده های جفت و بافت های رحمی محسوب میشود. لوشیا معمولاً در چند روز اول پس از زایمان شدیدتر است و با گذشت زمان کاهش می یابد. آگاهی مادران نسبت به مقدار، رنگ و نوع ترشحات و همچنین مدت زمان خونریزی اهمیت زیادی دارد، زیرا هرگونه تغییر غیرطبیعی میتواند نشانه‌ای از عفونت یا مشکلات دیگر باشد.
لوشیا روند طبیعی بهبودی رحم است، اما توجه به میزان خونریزی، رنگ، بو و مدت زمان ترشحات ضروری است تا از بروز عفونت یا خونریزی غیرطبیعی پیشگیری شود. مراقبت های بهداشتی، تغذیه مناسب و استراحت کافی میتواند این دوره را برای مادر راحت تر و ایمن تر کند.
ارائه انواع خدمات زنان و زایمان توسط متخصص
مراحل و انواع لوشیا
لوشیا به طور معمول به سه مرحله تقسیم میشود که هر مرحله با رنگ و ویژگی های خاص خود شناخته میشود:
-
لوشیا ردا (Lochia Rubra)
- معمولاً از روز اول تا چهارم پس از زایمان رخ میدهد.
- رنگ آن قرمز روشن یا تیره است و شبیه خون تازه میباشد.
- ممکن است با لخته های کوچک همراه باشد.
-
لوشیا سِروزا (Lochia Serosa)
- از روز پنجم تا هفته دوم تا چهارم ادامه دارد.
- رنگ ترشحات صورتی یا قهوه‌ای روشن است.
- میزان خونریزی کمتر شده و کمی حالت آبکی پیدا می کند.
-
لوشیا آلبا (Lochia Alba)
- از هفته سوم تا ششم ادامه دارد.
- رنگ آن سفید یا زرد روشن است.
- ترشحات کم و اغلب بدون لخته هستند و نشان دهنده بهبود رحم است.
تفاوت خونریزی بعد از زایمان طبیعی و سزارین
خونریزی پس از زایمان طبیعی و سزارین کمی با یکدیگر تفاوت دارد، اما هر دو حالت بخشی از روند طبیعی بهبودی محسوب میشوند:
- زایمان طبیعی:
- خونریزی معمولاً شدیدتر است اما مدت زمان آن کوتاه تر می باشد.
- رحم به طور طبیعی جمع میشود و لخته ها ممکن است بیشتر باشند.
- مادران ممکن است درد خفیف شکم و فشار در ناحیه رحم را تجربه کنند.
- زایمان سزارین:
- خونریزی اغلب کمتر از زایمان طبیعی است، زیرا بخشی از جفت و بافت های رحم با جراحی خارج شد ه‌اند.
- مدت زمان لوشیا ممکن است کمی طولانی تر باشد، اما شدت خونریزی معمولاً کمتر است.
- مراقبت های بعد از جراحی و رعایت بهداشت زخم اهمیت بیشتری دارد.
علل خونریزی بعد از زایمان
خونریزی یا لوشیا نتیجه فرآیند طبیعی بازسازی رحم است و دلایل اصلی آن عبارتند از:
- خارج شدن جفت و بافت های رحم: پس از تولد نوزاد، جفت از رحم جدا میشود و رگ‌های خونی باز می شوند.
- بازسازی دیواره رحم: رحم برای بازگشت به اندازه طبیعی خود نیاز به دفع خون و بافت دارد.
- تغییرات هورمونی: کاهش سطح هورمون پروژسترون و استروژن باعث کاهش انعقاد خون و افزایش ترشحات میشود.
- فعالیت بدنی و فشار وارده به رحم: حرکت و فشار در ناحیه شکم ممکن است خونریزی را کمی افزایش دهد.
نکات مهم درباره لوشیا و ترشحات بعد از زایمان
برای تشخیص طبیعی یا غیرطبیعی بودن خونریزی بعد از زایمان، توجه به نکات زیر ضروری است:
- میزان خونریزی: خونریزی شدید یا افزایش ناگهانی آن ممکن است نشانه خونریزی پس از زایمان (Postpartum hemorrhage) باشد و نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارد.
- رنگ ترشحات: تغییر رنگ ناگهانی به قرمز روشن بعد از دوره ای با رنگ روشن یا سفید میتواند نشانه بازگشت خونریزی باشد.
- بو: لوشیا طبیعی بو ندارد یا بوی بسیار کمی دارد. بوی شدید، بدبو یا شبیه گوشت فاسد میتواند علامت عفونت باشد.
- وجود لخته: لخته های کوچک طبیعی هستند، اما لخته بزرگ یا مداوم نیاز به بررسی دارد.
- مدت زمان: طولانی شدن بیش از شش هفته یا قطع و وصل شدن خونریزی غیرمعمول است.
مراقبت‌های بهداشتی مادر
رعایت مراقبت های بهداشتی بعد از زایمان برای جلوگیری از عفونت و کاهش خونریزی اهمیت زیادی دارد:
- استفاده از نوار بهداشتی مخصوص پس از زایمان و تعویض مکرر آن
- شستشوی ناحیه تناسلی با آب گرم و صابون ملایم
- عدم استفاده از تامپون با تایید پزشک
- استراحت کافی و خودداری از فعالیت سنگین
- پیاده‌روی سبک برای کمک به بازگشت رحم به اندازه طبیعی
فعالیت های روزانه و ورزش بعد از زایمان
فعالیت بدنی سبک بعد از زایمان طبیعی یا سزارین به کاهش خونریزی و به بازگشت رحم کمک می کند. اما برخی نکات مهم عبارتند از:
- شروع ورزش شدید یا بلند کردن اجسام سنگین در هفته های اول ممنوع است
- پیاده روی کوتاه مدت روزانه مجاز و مفید است.
- تمرینات کگل (Kegel) برای تقویت عضلات لگن توصیه میشود.
- شنا یا ورزش در استخر تا زمانی که خونریزی کامل قطع شود، ممنوع است.
علائم غیرطبیعی و نیاز به مراجعه به پزشک
برخی علائم نشان دهنده مشکلات پس از زایمان هستند و نیاز به مراقبت فوری دارند:
- خونریزی شدید یا غیرقابل کنترل
- تب بالا یا لرز
- ترشحات بدبو یا چرکی
- درد شدید شکم یا لگن
- ضعف شدید یا سرگیجه
- تسریع یا تداوم خونریزی بیش از شش هفته
ترشحات غیرخونی بعد از زایمان
پس از چند هفته، ترشحات لوشیا کم‌کم سفید یا زرد روشن میشوند. این ترشحات معمولاً شامل مخلوطی از موکوس، بافت رحمی و سلول های مرده هستند و طبیعی به شمار می‌روند. مراقبت از بهداشت شخصی و تعویض منظم نوار بهداشتی در این مرحله نیز بسیار اهمیت دارد.
رژیم غذایی و ترشحات بعد از زایمان
تغذیه مناسب بعد از زایمان نقش مهمی در کاهش خونریزی و بهبود سریع رحم دارد:
- مصرف پروتئین کافی برای ترمیم بافت‌ها
- سبزیجات و میوه‌های تازه برای تامین ویتامین و فیبر
- آب کافی برای جلوگیری از یبوست و کمک به بازگشت رحم
- مواد غذایی سرشار از آهن و فولیک اسید برای جبران خون از دست رفته
- اجتناب از غذاهای سنگین و چرب که هضم آنها دشوار است
مقایسه زایمان طبیعی و سزارین در ترشحات بعد از زایمان
- زایمان طبیعی: خونریزی اولیه شدیدتر است، اما بدن سریع تر به حالت طبیعی باز می گردد.
- سزارین: خونریزی ممکن است کمتر باشد، اما به دلیل جراحی، احتمال عفونت بالاتر است و مراقبت از محل بخیه ضروری است.
خونریزی یا لوشیا بعد از زایمان طبیعی و سزارین یک فرآیند طبیعی و ضروری برای بازسازی رحم است. شناخت مراحل، رنگ، میزان و نوع ترشحات به مادران کمک می کند تا تغییرات طبیعی را از علائم خطر تشخیص دهند.
رعایت بهداشت، استراحت کافی، تغذیه مناسب و مراجعه به پزشک در صورت مشاهده علائم غیرطبیعی، از مهم‌ترین نکات برای یک دوره پس از زایمان سالم و بدون مشکل است.
دکتر پرستو چایچی متخصص زنان و زایمان در اردبیل
کلینیک تخصصی زنان و زایمان دکتر پرستو چایچی
نوبت دهی متخصص زنان و زایمان در اردبیل
مشاوره و نوبت دهی: ۰۹۱۹۷۳۶۳۵۰۰
بدون دیدگاه